Türk lirası mevduat ve döviz depolarından alınan faizler, iştirak bankalar nezdindeki TL ve döviz cinsinden katılma hesaplarına verilen kâr payları ve repo gelirlerinden alınan gelir vergilerinin toplam vergi gelirleri içindeki payı AKP iktidarı döneminde önemli ölçüde azalmıştır. AKP’nin iktidara geldiği 2002’de yüzde 28,52 olan faiz geliri vergisinin payı 14,28 puan azalarak yüzde 14,24’e geriledi.
ANKA’nın Gelir İdaresi Başkanlığı verilerinden yaptığı tespite göre, Türk Lirası ve yabancı para mevduatlardan elde edilen faiz payı, katılım bankalarında TL ve döviz cinsinden katılma hesaplarına verilen temettüler ve repo gelirlerinden alınan gelir vergisi toplam vergi gelirleri içinde 2002 yılına göre 14,28 puan azalış olmuştur. 2002 yılında toplam vergi gelirlerinin yüzde 28,52’sini oluşturan faiz gelirleri üzerinden alınan verginin payı, 2005 yılında yüzde 14,24’e düşmüştür. Faiz gelirleri üzerinden alınan verginin gelir vergileri içindeki payı 2004’te yüzde 16,95, 2003’te yüzde 23,30’du.
2005 yılında bankalar nezdindeki Türk Lirası depo hesaplarına ödenen faizlerden 2,1 milyar YTL, döviz tevdiat hesaplarına ödenen faizlerden 628,1 milyon YTL ve yabancı para katılma hesaplarına ödenen kar paylarından 628,1 milyon YTL tutarında ödeme yapılmıştır. katılım bankaları, faizsiz borç verenlerle kâr zarar ortaklığı yapan finans kuruluşlarının ödediği kâr paylarından 66,8 milyon YTL. Repo gelirlerinden 335,2 milyon YTL vergi tahsil edilmiştir.
ÜCRETTEN ALINAN VERGİ ARTIRILDI
2005 yılında 20,7 milyar YTL’ye ulaşan gelir vergisinin yüzde 58,04’üne tekabül eden 12,6 milyar YTL’yi ücretliler ödedi. Geçen yıl taban fiyatla çalışanların ödediği gelir vergisi 2,2 milyar YTL’ye, diğer ücretlilerin ödediği vergi ise 10,4 milyar YTL’ye yükseldi. 2005 yılında 119,2 milyar YTL olan genel bütçe vergi gelirlerinin yüzde 10,61’i ücretliler tarafından ödenmiştir. 34,2 milyar YTL olan toplam gelir ve kurumlar vergisinin yüzde 36,97’sini, 36,6 milyar YTL olan dolaysız vergilerin ise yüzde 34,57’sini ücretliler ödedi. 2002 yılında 59,6 milyar YTL olan genel bütçe vergi gelirlerinin yüzde 8,5’ini ücretlilerin ödediği gelir vergileri oluşturmaktadır. 2002 yılında 19,3 milyar YTL olan gelir ve kurumlar vergisinin yüzde 26,1’ini ve 20,1 milyar YTL olan dolaysız vergilerin yüzde 25,1’ini ücretliler ödedi.
AKP DÖNEMİNDE VERGİ ARTIRILDI
Ücretlilerden toplanan gelir vergisinin toplam gelir vergisi içindeki payı 2002 yılından sonra 10,64 puan arttı. AKP’nin iktidara geldiği 2002’de yüzde 47,2 olan ücretlilerin ödediği verginin toplam gelir vergisindeki payı yüzde 58,04’e yükseldi. 2002 yılında yüzde 5,58 olan asgari ücretlilerin ödediği verginin toplam gelir vergisindeki payı 2005 yılında 4,65 puan artarak 10,23 puana yükseldi. Diğer ücretlilerin ödediği verginin gelir vergisindeki payı ise arttı 2002 yılına göre 5,99 puan artarak yüzde 41,82’den yüzde 47,81’e yükseldi.
Ücretlilerin ödediği verginin toplam gelir vergisi içindeki payı 2004 yılında yüzde 54,01, 2003 yılında yüzde 52,16 ve 2002 yılında yüzde 47,4 olmuştur.
Gelir Vergisi Dağılımı (Pay;%)
2005 2004 2003 2002
—— —— —— ——
Asgari Fiyat 10,23 8,95 6,59 5,58
Diğer Fiyat 47,81 45,06 45,57 41,82
serbest meslek
İş Ödemeleri 0,86 1,03 0,99 0,85
Diğer Serbest Meslek
Ödeme Kazanma 2,11 2,00 1,56 1,27
İnşaat ve Onarım
İş Ödemeleri 3,39 3,09 3,98 3,97
Yazılı Mülkiyet ve Haklar.
Kir. bkz. Yap. Safra. 6,72 8,44 6,33 5,51
Yatırım Fonu veya
Kaz. 2,18 2,59 2,58 2,29
Kurumsal Dağ.
Kâr Payları 3,91 5,38 0,08 0,00
TL Mevduat Hesapları
Yürütülen Faizler 9,51 10,50 15,02 18,60
DTH Hesabı Faiz ve Öz Sermaye Fin.
Curr.Tv.Düz.Hed.Borç Kar Payı. 2,88 3,57 5,08 4,77
Faizsiz Kredi Ver. ile
Kar-Zarar ort. Yapıcı. Fince
Döviz kuru. Ödenen Kar Payları 0,31 0,33 0,17 0,09
Repo Geliri 1,54 2,55 3,03 5,06
